ႁဵတ်းသင် မူိင်းလၢဝ်း ၶိုၼ်ႈယ်ႂႇလိူဝ်ေသ မူိင်းမၢၼ်ႈၵႂႃႇ ?

        ေပႃးမႃး လဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း မူိင်းႁိမ်းၸမ်ႁဝ်း ဢၼ် တုိၵ်ႉၶိုၼ်ႈယ်ႂႇ ပူၼ်ႉၵႂႃႇမူိင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ေတပဵၼ်မူိင်းလ်ႂၼႆ ၸုိင်ႈၶႃႈႄတႉ ၶႆႈထတ်းႁၼ် ၺႃးဝႆႉဝႃႈ ပဵၼ် မူိင်းလၢဝ်း ( Laos )  ၊ မူိင်းလၢဝ်းၼႆႉ  ႁူဝ်ၵူၼ်းမီးယူႇ ႁူၵ်းလၢၼ်ႉပၢႆ 6.4 million spread over 236,800 km² (91,400 sq miles)  ေတဢမ်ႇေပႃးမီး ၼင်ႇလိၼ်ပဵင်း ေတပဵၼ်လွႆ ေတမူိၼ်မူိင်းတႆး  မူိင်းလွႆၵမ်ႉပႃႇၼမ် ၊ ဢၼ်လီသုၼ်ၸ်ႂ ၼႆႉပဵၼ်လွႆလူင် လွမ်ႉႁွမ်ႈဝႆႉ ၵူႈၽၢႆၽၢႆေသ ၵုၼ်ႉၵၢင်ႉ ၶိုၼ်ႈယ်ႂႇ ပူၼ်ႉမူိင်းမၢၼ်ႈၵႂႃႇၼႆႉ လီသူၼ်ၸ်ႂႄတႉႄတႉ။
         မိူင်းလၢဝ်းၼႆႉ ( Laos )  ပဵၼ်လၢႆးဢုပ်ႇပိူင် မူိင်း ၶွမ်ႇမိၼ်ၼီႉ ( Communist Countries ) ေသ ၊ လွင်ႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵၢၼ်ငၢၼ်းၶဝ်ေတပဵၼ် ေတသူင်ႇၶူဝ်းၶွင်ႇမူိင်းၶဝ်ၵႂႃႇၼ်ႂးမူိင်းပိူၼ်ႈ ( Export ) ၊ ဢၼ်လႆႈ မႃးငိုၼ်းၸူိဝ်းၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းဢဝ်မႃးႁဵတ်းသၢင်ႈ လွင်ႈၶိုၼ်ႈယ်ႂႇမူိင်းၶဝ် ၊ ေၵႃႇသၢင်ႈလူတ်းၾႆးမၢၵ်ႇၵွင်ႈ ၊ ႁဵတ်းသၢင်ႈႁူင်းၼမ်ႉၾႆးၾႃႉ ၊ လႆႈဝႃႈႁၼ်မီးလွင်ႈတၢင်း လဵၵ်ႈလၢႆမႃးႄတႉႄတႉ။ 

        လွင်ႈပၢႆးမၢၵ်ႇမီးၶဝ်ႈ ႁမ်ႉၼမ် ၶဝ်ေတ လူင်းထုၼ်း ( Investments ) တီႈမူိင်းႄၶႇ ( China ) ၊ မူိင်းထႆး ( Thailand )  ႄလႈ မူိင်းသႅင်ၵဵဝ်ႇဝႅတ်ႉၼၢမ်း  ( Vietnam ) ၵမ်ႉပႃႇၼမ်ယူႇ။ မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ မူိင်းလ်ႂဢမ်ႇမူိင်းလ်ႂေၵႃႈ ၽ်ႂၽ်ႂေၵႃႈ ၶႆႈမႃး လူင်းထုၼ်း လူင်းတူင်း ( Investments ) ၵမ်ႉပႃႇၼမ် ၊ လူိဝ်ဝႃႈ ဢၼ်ၼၼ်ႉေၵႃႈဢမ်ႇၸ်ႂႈ ဢၼ်ၼႆႉေၵႃႈဢမ်ႇႁဵတ်း ၊ မူိၼ်ၼင်ႇ ၶူဝ်းၶွင် ၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၸုိင်ႈ သဵင်ႈယ်ႂႇ မၢႆၸိုင်ႈ သၢမ်သွၵ်း ( Samsung ) တႃႇေတမႃးလူင်းထုၼ်း ၼ်ႂးမူိင်းမၢၼ်ႈ 4.5 ပီႇလီႇယၼ်ႇ  ( 4.5 Billion )  ၊ မူိင်းလၢဝ်းၼႆႉ ေၶႃႈယိူင်းဢၢၼ်း ၶဝ်ၶႆႈႁဵတ်း ၵၢၼ်ၼမ်ႉၾႆးၾႃႉ ၊ ၵၢၼ်ႁဵတ်းႁႆႈ ႁဵတ်းၼႃး ။ ႁွင်ႈၼမ်ႉ ၾႆးၾႃႉ လူင်ၼႆႉ ၶဝ်ႁဵတ်းယဝ်ႉၵႂႃႇ 13 ဢၢၼ်ႇ ၊ ယိူင်းဢၢၼ်း ၶႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈ ထႅင်ႈ မီးထႅင်ႈမွၵ်ႇ 70 လုၵ်ႈၵႂႃႇ။
       ႁႅင်းၾႆးၾႃႉဢွၵ်ႇ 1000 မၢၵ်ႇၵႃႇဝႃႉ ( 1000 MKV )  တီႈၼမ်ႉသီႇယူႈ ၼႆႉ ဢဝ်ႁႅင်းငိုၼ်းတီႈ ၵမ်ႇၾႃႇပၢတ်ႇ ( Bank )  ႄလႈ ပၢတ်ႇ ADB ေသလႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈဢွင်ႇၵႂႃႇမူိဝ်ႈပီ 2010 ၼၼ်ႉယူႇ။ ၵွပ်ႈယွၵ်ႇၼမ်ႉၾႆးၾႃႉ ၼႆႉႄလႈ ၼ်ႂးၶၢဝ်းတၢင်း 25 ပီ မူိင်းလၢဝ်း ၼႆႉႁႃလႆႈငိုၼ်းၵႂႃႇ 2 ပီႇလီႇယၼ်ႇ ( 2 Billion )  ။ ၵူႈပွၵ်ႈ ဝဵင်းလူင် မူိင်းလၢဝ်း ဝီႇယၼ်တိင်း ( Vientiane ) ၼႆႉလႆႈဝႃႈ ဢဝ်ၵုိၼ်းၵႂႃႇႁႅင်း ႄတႉႄတႉ ၊ ၼ်ႂးဝဵင်းလူင် မူိင်းလၢဝ်းၶဝ်ၼႆႉ ေတမီးလူတ်း ( Car ) ဢၼ်ၶိုၵ်ႉတွၼ်းလၢႆလၢႆ ၊ ယဝ်ႉ သဵၼ်ႈတႃႇ သၢႆတၢင်းေၵႃႈ လီၶိုၼ်ႈမႃးႄတႉႄတႉ ဢမ်ႇမူိၼ် မူိင်းမၢၼ်ႈေသဢိတ်း။ 
              မူိင်းလၢဝ်းၼႆႉ  တႃႇၶဝ်ေတႁဵတ်း လူတ်းၾႆး

ၵွင်ႈၼၼ်ႉ မူိင်းႄၶႇ ၶဝ်လႆႈ ၸွႆႈၵူႈပၼ်ငိုၼ်း တီႈလၢဝ်း ၶဝ်ၵႂႃႇ ေတႃႇလႃႇ 480 ( 480 Dollar )  သဵၼ်ႈတၢင်း လူတ်းၾႆး လမ်းၼႆႉေၶႃႈယိူင်း ႁ်ႂႈမၼ်းထုိင်တီႈမူိင်းသိင်ႇ ၵပူႇ ( Singapore ) ၊ လုၵ်ႉမူိင်းလၢဝ်းၵႂႃႇမူိင်းႄၶႇ တီႈ ၵူႇ မိၼ်း လုၵ်ႉၵူႇမိၼ်း ထုိင် သိင်ႇၵပူႇ ၼ်ႂးၶၢဝ်းတၢင်း 10 ၸူဝ်ႈမူင်း ။ မူိၼ်မူိင်း ထႆးၶဝ် ၊ မူိင်းဝႅတ်ႉၼၢမ်း ၵႂႃႇထႅင်ႈ မူိင်းၵမ်ႇေပႃးတီး ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉေၵႃႈ ၊ ၶဝ်တၢင်းဢဝ်သ်ႂႇ ၼ်ႂး ( Project ) ၶဝ်လူးၵွၼ်ႇ။ မူိင်းလၢဝ်းၼႆႉ တႃႇေတ ထိုင်မႃး တီႈေၶႃႈယိူင်းဢၢၼ်းၶဝ် မူိဝ်ႈမူိၼ်လဵဝ်ၼႆႉ ၶဝ်လႆႈၶတ်းၸ်ႂ ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃးႄတႉႄတႉ။ ထုိင်မႃး မူိဝ်ႈ 1986 မႃး လူင်ပွင်ၸုိင်ႈငဝ်ႈ ( Central Government ) ၶဝ်လူတ်ႈယွၼ်း လွင်ႈယိပ်းၵမ်ၼုိင်ႈ ေပႃႈႄမႈ ၵူၼ်းမူိင်းႄလႈ ၵၢၼ်ငၢၼ်းသင် ေၵႃႈၶႆႈယဝ်ႉ ႁမ်းၼမ် ပၼ်ၵူၼ်းမူိင်း ႁဵတ်းလွတ်ႈလွတ်ႈ လႅဝ်းလႅဝ်းၵႂႃႇ။
                  ဝၼ်းမူိဝ်ႈၼႆႉ ပၢႆးမၢၵ်ႇမီး မူိင်းလၢဝ်းၼႆႉ ဢဝ်ၶိုၼ်ႈယ်ႂႇၵႂႃႇေသ ၊ ဢဝ်ၶိုၵ်ႉလီမႃးႄတႉ ႄတႉ။ မူိင်းလၢဝ်းၼႆႉ မၼ်းယိူင်းဢၢၼ်းဝႆႉ တႃႇေတႁဵတ်း ၾႆးၾႃႉ သၢင်ႈေသ ႁဵတ်းၵႂႃႇၵိၼ်တီႈ မူိင်း ပိူၼ်ႈလႆႈၼႆႉ မၼ်းယိူင်းဢၢၼ်းဝႆႉထုိင်တီႈၵႂႃႇ။ ၼ်ႂးမူိင်းၶဝ်ေၵႃႈ ေပႃးထုိင်မႃး 2020 ၼႆႉ ၵူၼ်းမူိင်းၶဝ် မူိင်းလၢဝ်းၼႆႉ ေတလႆႈၸ်ႂႉ ၾႆးၾႃႇ ႁ်ႂႈေပႃးလႅင်းလူင်ၵႂႃႇၵူႈတီႈ 95% ၼႆ ၶဝ်လၢတ်ႈ ပိုၼ်ႈၽၢဝ်ႇဝႆႉ။ 

          ထုိင်မႃး 2016 မူိင်းလၢဝ်း လႆႈႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽူႈၸၢတ်းၵၼ် ဢႃႇသီႇယၼ် ( Asean )
ၵႂႃႇလႆႈလီလီငမ်းငမ်း ၊ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးမႃးၸွမ်း ၵမ်ႇၾႃႇ ပၢႆးမၢၵ်ႇမီးၸွမ်းထႅင်ႈေသ ၊ ၵုၼ်သႂၢင်း ၵုၼ်ဢွၵ်ႇ ၸူိဝ်းၼႆႉေၵႃႈ ႁဵတ်းလႆႈလီလီ လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းမႃး။ ၵွပ်ႈၶဝ်ၶတ်းၸ်ႂ ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၶႆႈႁ်ႂႈမူိင်းၶဝ် ၶိုၼ်ႈယ်ႂႇေတႉႄလႈ ၵမ်ႇၾႃႇပၢတ်ႇ ( World Bank ) 19 ပၢတ်ႇ ၶဝ်ေၵႃႈ ၶဝ်ႈမႃးႈႁူမ်းၸွမ်းပၢႆးမၢၵ်ႇ
မီးမူိင်းၶဝ်ေသ ထုိင်တီႈ ေပႃးယုမ်ႇယမ်ေသ ၸွႆႈပၼ်ၵူႈငိုၼ်းတီႈ မူိင်းလၢဝ်းၵႂႃႇ။  ဢမ်ႇထၢင်ႇေသဢိတ်း ထုိင်မႃး 2017 ၼႆႉ ပၢႆးမၢၵ်ႇမီး မူိင်းလၢဝ်းၼႆႉ ဢဝ်ပူၼ်ႉၶၢမ်ႈ မူိင်းမၢၼ်ႈၵႂႃႇပႅတ်ႈလႆႈလီလီငမ်းငမ်း။

      မူိင်းမၢၼ်ႈႄတႉ လၢႆးၸတ်းၵၢၼ်ငၢၼ်းမၼ်း ဢမ်ႇလႆႈလွင်ႈ ဢမ်ႇတူၺ်းႁၼ်ၼႃႈတႃၵူၼ်းမူိင်း ပဵၼ်ယ်ႂႇေသဢိတ်း ၊ ဢဝ်တႃတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ် လွတ်ႈၵူၺ်း ႄလႈ ဝၼ်းမူိဝ်ႈၼႆႉ လႆႈတူၵ်းၵိတ်း ၵုမ်ႇလႆႈဢွၵ်ႇဝၢၼ်ႈ ဢွၵ်ႇမူိင်းၵႂႃႇယူႇတိၵ်းတိၵ်း။ ၸူိဝ်းႁူႉၸၵ်း ၵူၼ်းလူင် သုိၵ်းၶဝ်သမ်ႉ လႆႈၵိၼ် လီလႆႈယူႇလီ မီးငိုၼ်း ပဵၼ်သေထး လူင်ၵႂႃႇပႅတ်ႈ
ေၵႃႈႁၼ်မႃးတၢင်းၼမ်ယူႇ ၊ ေပႃးၶိုၼ်းထတ်း တူၺ်း မူိင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ လႆႈလွင်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်း သဝ်းေၶႃႈမႃး ဢွၼ်တၢင်း မူိင်းလၢဝ်းေတႉေတႉဝႃႈဝႃႈ ၵူၺ်းဝၼ်းမူိဝ်ႈၼႆႉ ဢဝ်ပဵၼ်ၵူၼ်းတူၵ်းလိုၼ်း မူိင်းပူိၼ်ႈၵႂႃႇၵူႈလွင်ႈလွင်ႈယူႇယဝ်ႉ။


သႅင်သုိၵ်း ( Tai Strategy @ Tai Management )
ShanStateDefeneArmy

Share: