MTB/MLE ၼႆႉပဵၼ်သင်?

                       ပေႃးပဵၼ်ၶူးသွၼ်လႄႈ ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇတေႉ ၵမ်ႉၼမ်တေဢွၼ်ၵၼ်ႁူႉယူႇဝႃႈ လွင်ႈ MTP/MLE ၼႆႉပဵၼ်သင်ၼႆ။ ပေႃးမႃးတူၺ်း ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 21 ၼႆႉၵေႃႈ ပိူၼ်ႈဢွၼ်ၵၼ်လၢတ်ႈ ၵၼ်ဝႃႈ ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇႁဝ်း လူဝ်ႇၸႂ်ႉလွၵ်းလၢႆး MTB/MLE သေ ပူၵ်းပွင်သွၼ်ပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်းႁဝ်းယူႇၼႆၵၼ် လူင်ႈၵႂႃႇၵူႈတီႈတီႈယူႇ။ လွၵ်းလၢႆး MTB/MLE ၼႆႉ  ၵမ်ႉၼမ် မၼ်းတေၵဵဝ်ႇၶွင်တီႈ ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ် ပူၵ်းပွင်ပႆၢးပၺ်ႇၺႃႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၵမ်ႉၼမ်  ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်ဢွၼ်ၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ်ၼမ်မႃးလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်လၢတ်ႈမႃးၵၼ်ၵူႈဝၼ်းဝၼ်းယူႇ။ ပေႃးလၢတ်ႈဢဝ်ၵႂၢမ်းၵမ်းသိုဝ်ႈသိုဝ်ႈမၼ်းၼႆၸိုင်ႈ ဢဝ်လွၵ်းလၢႆးၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈတူဝ်ၵဝ်ႇ ၵႂၢမ်းပေႃႈၵႂၢမ်းမႄႈပဵၼ်ယႂ်ႇသေ သွၼ်ဢဝ်ၼႆ ၵေႃႈဝႃႈလႆႈယူႇ။ MTB/MLE ၼႆႉပဵၼ်သင် တီႈပွင်ႇမၼ်းလူး ၶႂ်ႈဝႃႈသင်တေႉတေႉၼႆၸိုင် ပေႃးတေလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း လိုၵ်းလိုၵ်းၼႆၸိုင် မၼ်းပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်းပွတ်းဢၢင်းၵိတ်း ၶေႃႈလႂ်ၶေႃႈၼၼ်ႉၵူၺ်း  MTB ပဵၼ်ႁင်းမၼ်းႁင်းၵူၺ်း MLE ၵေႃႈပဵၼ်ႁင်းမၼ်းႁင်းၵူၺ်း ၵူၺ်း။

• MTB (Mother Tongue Based)
• MLE (Multilingual Education)
• MTB/MLE (Mother Tongue Based Multilingual Education)

                        MTB/MLE ၼႆႉမၼ်းပဵၼ် ဢဝ်လၵ်း ၽႃႇသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈပေႃႈၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈႁဝ်းပဵၼ်ပိူင်ယႂ်ႇသေ သွၼ်ႁဵၼ်းလိၵ်ႈဢဝ်ၼႆယဝ်ႉ။ တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်း သင်ႁဝ်းၵိူတ်ႇပဵၼ်တႆး ၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈပဵၼ်မႄႈႁဝ်း ၼႂ်းႁိူၼ်း ၼႂ်းယႄးႁဝ်း ဢွၼ်ၵၼ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆးၼႆ ၵေႃႉပဵၼ်ႁဝ်း ၵိူတ်ႇမႃးၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းတေလႆႈသိုပ်ႇၵၼ် လၢတ်ႈၵႂႃႇၵႂၢမ်းတႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတေၸႃႉမေႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ဢၼ်လႂ်ၵေႃႈ ၽႃႇသႃၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽႃႇသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈပေႃႈႁဝ်းမႄႈႁဝ်းၼႆယဝ်ႉ။

                        ပေႃးတေမႃးတူၺ်း ၼႂ်းငဝ်းလၢႆးတႆးႁဝ်းၼႆၸိုင် ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးၵူႈလွင်ႈလွင်ႈသေ ၵမ်ႉပႃႈၼမ်ဢွၼ်ၵၼ်ပၢႆႈၶဝ်ႈမႃးယူႇၼႂ်းမိူင်းထႆးလႄႈ သမ်ႉမႃးတႄႇၼႃႈႁိူၼ်းၸွမ်းၵၼ် ၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈပဵၼ်မႄႈၵေႃႈပဵၼ်တႆးလၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆးၵၼ်ယူႇ လိုၼ်းသုတ်းမီးလုၵ်ႈ လၢင်းမႃးၵၼ်ယဝ်ႉ သမ်ႉဢဝ်လုၵ်ႈလၢင်းႁဝ်းၵႂႃႇဝႆႉႁူင်းႁဵၼ်းထႆး ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈထႆးၵႂႃႇယဝ်ႉၼႆၸိုင်ႈ ၽႃႇသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ဢၼ်ၼႂ်းႁိူၼ်းၼႂ်းၼႃႈႁိူၼ်းၶဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ လၢတ်ႈတေႃႇၵၼ် ၽၢႆႇထႆးၵႂႃႇပႅတ်ႈ  ယဝ်ႉၵေႃႉပဵၼ်ပေႃႈပဵၼ်မႄႈၵေႃႈ ဢမ်ႇၵႆႉၵႆႉလၢတ်ႈတေႃႇၵၼ်ၽၢႆႇတႆး လုၵ်ႈၶဝ်ၵႂႃႇႁူင်းႁဵၼ်းမႃး ႁဵတ်းၵေႃႉဢူၺ်းၵေႃႉထႆး သမ်ႉလၢတ်ႈၵႂၢမ်းထႆး ထိုင်ႁိူၼ်းမႃးယဝ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇ လုၵ်ႈလၢင်းႁႂ်ႈၶိုတ်းၸၼ်ႉၼႆသေ သမ်ႉလၢတ်ႈတေႃႇၵၼ် ၵပ်းသိုပ်ႇၵပ်းသၢၼ်တေႃႇၵၼ် ၽၢႆႇၵႂၢမ်းထႆးၵူၺ်းၼႆၸိုင် ၽႃႇသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၶဝ် ဢၼ်ၵိူတ်ႇမႃးလႄႈ တႄႇမေႃလၢတ်ႈဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းထႆးၵႂႃႇယဝ်ႉၼႆၸိုင် ၼၼ်ႉမၢႆထိုင်ဝႃႈ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉပဵၼ်ထႆးၵႂႃႇပႅတ်ႈယဝ်ႉ တေဢမ်ႇၸႂ်ႈၵႂၢမ်းတႆး။

                        ပေႃးတေၸႂ်ႉတိုဝ်း ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ MTB/MLE ပဵၼ်လၵ်းပဵၼ်ယႂ်ႇၼႆၸိုင် တေလႆႈႁူႉ တေလႆႈမီးယူႇ (5) မဵဝ်းယဝ်ႉ ၸၢင်ႇၵွႆႁွင်ႉဝႃႈပဵၼ် လွၵ်းလၢႆးသွၼ်လၢႆးႁဵၼ်း လၢႆးႁူႉ MTB/MLE ၼႆယူႇ

1. Learned First: (မိူဝ်ႈဢမ်ႇပႆႇဢွၵ်ႇႁိူၼ်း ႁူႉၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၼႂ်းႁိူၼ်း)
2. Identifies with: (ႁူႉၸၵ်းတူဝ်ၵဝ်ႇလီလႄႈ မၵ်ႉမၼ်ႈလႆႈဝႃႈပဵၼ်ၵႂၢမ်းၼႂ်းႁိူၼ်း)
3. Knows best: (လူတ်ႉလႅၼ်ႇႁူႉထီႉသုတ်း ၼႂ်းၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ)
4. Uses most: (ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၼႂ်းႁိူၼ်းၼမ်ထီႉသုတ်း ၸွမ်းဢူၺ်းၵေႃႉ)
5. Speaks and understands competently (လၢတ်ႈလႆႈ ပွင်ၸႂ်လႆႈ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၼႂ်းႁိူၼ်း လႆႈလီလႄႈ တႅမ်ႈလႆႈပႃး)

                        ပေႃးႁူႉ ပေႃးမေႃလူတ်ႉလႅၼ်ႇ တဵမ်ထူၼ်ႈ (5)လွင်ႈၼႆႉယဝ်ႉ ၸၢင်ႇၵွႆႇမၵ်ႉမၼ်ႈလႆႈဝႃႈ ပဵၼ် MTB/MLE ၼႆယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ပူႇၼၢႆး ပေႃႈမႄႈ ပဵၼ်တႆးယူႇ ၵူၺ်းဢမ်ႇမေႃၵႂၢမ်းတႆး လိၵ်ႈတႆး ဢမ်ႇႁူႉၵႂၢမ်း တႆးၼႆၸိုင် ဢမ်ႇပႆႇမၵ်ႉမၼ်ႈလႆႈဝႃႈပဵၼ် MTB/MLE လႆႈ လွၵ်းလၢႆး MTB/MLE ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် လွၵ်းလႆၢးႁႄႉၵင်ႈ ၶိူဝ်းၵူၼ်းၼိုင်ႈဢၼ်ၼႆၵေႃႈဝႃႈလႆႈယူႇ ။

                        လွၵ်းလၢႆးၸႂ်ႉ MTB/MLE ပဵၼ်လၵ်းသေ သွၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼႆႉ မၼ်းၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉတွၼ်ႈတႃႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းလဵၵ်ႉလဵၵ်ႉၶဝ်တေႉတေႉဝႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉ မေႃၵႂၢမ်းတႆး ပေႃႈပဵၼ်တႆးမႄႈၵေႃႈပဵၼ်တႆး လုၵ်ႈလၢင်းၶဝ်ၵေႃႈ မေႃလိၵ်ႈတႆးၵႂၢမ်းတႆးႁူႉၸၵ်းတူဝ်ၵဝ်ႇလီလီယဝ်ႉၼႆၸိုင် တွၼ်ႈတႃႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉ တေၶဝ်ႈႁဵၼ်းထႅင်ႈ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထႅင်ႈထီႉသွင် (Second Language L2) ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉမၼ်းငၢႆႈငၢႆႈဢွၼ်ႇၵူၺ်းယဝ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇတေ ႁူႉ မေႃႈလၢတ်ႈၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႂ်ႇမႂ်ႇထီႉသွင်သၢမ်ၵႂႃႇလႆႈလီထႅင်ႈၼၼ်ႉ ႁဝ်းတေလႆႈႁူႉပွင်ၸႂ် ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈႁဝ်း ဢွၼ်တၢင်းၵွၼ်ႇ။

                        ၵၢပ်ႈယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼိုင်ႈၵေႃႉ လၢတ်ႈလႆႈ (6)ၽႃႇသႃႇ (7)ၽႃႇသႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉငဝ်ႈၶၢမ်ႇပိုၼ်ႉ MTB/MLE ၶဝ် မၼ်းၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉလႄႈ ၶဝ်ၸၢင်ႈလၢတ်ႈလႆႈ ႁဵတ်းလႆႈမႃးတၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ တီႈၶႃႈၶဝ်ယၢမ်ႈ ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းမႃးတီႈ ဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈပွၵ်ႈ (12) တေပဵၼ်ပွၵ်ႉတႆး ႁူဝ်ၵူၼ်းတႆးၼမ်သေပိူၼ်ႈ တီႈႁိမ်းၶၢင်ႈၶႃႈၶဝ်ယူႇ မီးႁိမ်းႁိူၼ်းႁဝ်းၼၼ်ႉ တေမီးပီႈၼွင်ႉလွႆ ၶဝ်ၵေႃႈမႃးၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်မၢၼ်ႈမိူၼ်ၵၼ် ၵူၺ်းၼႃႈႁိူၼ်းၶဝ်တၢင်းႁိူၼ်းမႃးယူႇၼႂ်းၵႄႈတႆးလႄႈ ၵမ်ႉၼမ်လုၵ်ႈလၢင်းၶဝ်ၵေႃႈ ယႂ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးၸွမ်း ၼႂ်းတူင်ႇဝူင်းတႆးၵူၺ်းလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်လၢတ်ႈတေႃႇၵႂၢမ်းတႆးၵူၺ်း လုၵ်ႈလၢင်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမေႃၵႂၢမ်းလွႆ ဢမ်ႇမေႃလိၵ်ႈလွႆလႄႈ ၵမ်ႉၼမ်မေႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆးလိၵ်ႈတႆး လူၼ်ႉလႅၼ်ၵူၺ်းလႄႈ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈၶဝ် ထီႉၼိုင်ႈ (L1) ၼၼ်ႉ ဢဝ်ပဵၼ်ၵႂၢမ်းတႆးၵႂႃႇပႅတ်ႈၵေႃႈမီးယူႇ။  MTB/MLE ၼႆႉမၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ တွၼ်ႈတႃႇ ဢူမ်ဢိုၼ်ၵိၼ်ၶိူဝ်းဢွၼ်ႇ  မၼ်းၵူၺ်းပဵၼ်ၵၢၼ်ထိင်းသိမ်းလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၶိူဝ်းၵူၼ်း ဢိင်ႇပႃးၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်းႁဝ်းၵူၺ်း ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈ မၼ်းတေႁဵတ်းႁႂ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဝ်း ႁဵၼ်းႁူႉလႆႈလိၵ်ႈတၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းလႆႈဝၢႆးပႃး။

• ပိုၼ်းပဵၼ်မႃး MTB/MLE

                           ပိုၼ်းတီႈလႆႈပဵၼ်မႃး လွၵ်းလၢႆးဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈပဵၼ်လၵ်းသေသွၼ်ၼႆႉ မၼ်းတႄႇမႃးတီႈ မိူင်းဢမႄႇရိႇၵၼ်ႇ (American) ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ မိူင်းဢမႄႇရိႇၵၼ်ႇၶဝ်ၼႆႉ မီးၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼမ် မီးၵူၼ်းယၢၼ်မိူင်းၼမ် မီးၵူၼ်းထူပ်းၽႄးၼမ်လႄႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼမ်သေပိူၼ်ႈၼႂ်းၵမ်ႇႈၾႃႇၼႆႉ။

မီးယူႇဝၼ်းၼိုင်ႈ ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ သွင်ၵေႃႉၽူဝ်မႄးၸိုဝ်ႈတေႃးမတ်ႉသၼ်ႇတႃလႄႈ ၶေႃႇလႃႇ (Thomas and Collier) ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈမိူင်းဢမႄႇရိႇၵၼ်ႇ (American) ၼႆႉ  ၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ဢၢင်းၵိတ်းပဵၼ်လၵ်းၵူၺ်းလႄႈ သွၼ်ၵႂႃႇၸွမ်းပိူင်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵၢၼ်သွၼ်ၶဝ်ၵူၺ်းသေ တွၼ်ႈတႃႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢၼ်ၵိူတ်ႇမႃးၼႂ်းမိူင်းဢမႄႇရိႇၵၼ်ႇလႄႈ ဢၼ်ၼႂ်းၶိူဝ်းႁိူၼ်းၶဝ် လၢတ်ႈတေႃႇၵၼ်ၵႂၢမ်းဢၢင်းၵိတ်ႉၵႂၢမ်းဢမႄႇရိႇၵၼ်ႇ ၵူႈဝၼ်းဝၼ်းၼၼ်ႉတေႉ  တေဢမ်ႇမီးပၼ်ႁႃသင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ တွၼ်ႈတႃႇ  ၵူၼ်းယၢၼ်မိူင်းၶဝ် ၵူၼ်းပၢႆႈၽႄးၶဝ်ၸိူဝ်း ၶဝ်ႈမႃးယူႇထၢင်ႈသဝ်း မိူင်းဢမႄႇရိႇၵၼ်ႇၶဝ်ၼၼ်ႉသမ်ႉ  တႃႇတေႁဵၼ်းဢဝ်လႆႈ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ဢၢင်းၵိတ်ႉလႆႈလီၼႆႉ မီးလွင်ႈယၢပ်ႇ ၵိၼ်းႁႅင်းဝႆႉတေႉတေႉယူႇ။

                        ဝၼ်းၼိုင်ႈၶႃႈသွင်ၵေႃႉၽူဝ်ႇမႄး မီးလွင်ႈဢမ်ႇၶဝ်ႈၸႂ်ၵၼ် ဢမ်ႇႁၼ်လီၼိူဝ် ပၢႆးဝူၼ်ႉၵၼ်လႄႈ သွင်ၵေႃႉၽူဝ်ႇမႄး ၸွမ်းၼင်ႇၽူႈမီးပၺ်ႇၺႃႇၼၼ်ႉလႄႈ မီးမႃႇၼတေႃႇၵၼ် ဢမ်ႇၶႂ်ႈယွမ်းႁပ်ႉၵၼ်လႄႈ ၵဝ်ႇၵေႃႈဝႃႈၵဝ်ႇမႅၼ်ႈလႄႈ မႂ်းၵေႃႈဝႃႈမႂ်းမႅၼ်ႈ ၵူၺ်းၶႃႈသွင်ၵေႃႉၽူဝ်ႇမေးသမ်ႉ ဢမ်ႇဢဝ်သူပ်းဢဝ်ၵႂၢမ်းသေထိင်ၵၼ်မေႃးၵၼ်  တွၼ်ႈတႃႇတေႁူႉဝႃႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင်ၶႃႈသွင်ၵေႃႉၽူဝ်ႇမႄး ၽႂ်တေထုၵ်ႇတေမႅၼ်ႈမၢၼ်ႇ ၼႆၼၼ်ႉ တေလႆႈမီးသၵ်ႇသေႇၼႆယူႇ။

                        ၵေႃႉပဵၼ်မႄးမၼ်းၼၼ်ႉဝူၼ်ႉႁၼ်ထိုင်ၼိူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈၵၢၼ်ပႆၢးပၺ်ႇၺႃႇ ၵၢၼ်ႁဵၼ်းလိၵ်ႈလၢႆးၼႆႉ တႃႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁဵၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈၶိူဝ်းဢမႄႇရိႇၵၼ်ႇၶဝ် တေလႆႈႁဵၼ်းႁူႉဢဝ်လႆႈလိၵ်ႈ ဢၢင်းၵိတ်းလႆႈလီလီ ၸွမ်းလႆႈလိၵ်ႈလီလီၼၼ်ႉ ၶဝ်တေလႆႈႁူႉပွင်ၸႂ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈတူဝ်ၵဝ်ၶဝ် ၽႃႇသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၶိူဝ်းႁိူၼ်း (Mother Language) ၶဝ်ဢွၼ်တၢင်းၵွၼ်ႇ  ဢၼ်ၶဝ်လၢတ်ႈတေႃႇၵပ်းသိုပ်ႇၵပ်းသၢၼ်ႇၵၼ်ၵူႈဝၼ်းဝၼ်းၼၼ်ႉပဵၼ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈသင်ၼႆတေလႆႈႁူႉပွင်ႇၸႂ် လီလီယဝ်ႉၵွၼ်ႇ ၶဝ်ၸၢင်ႈတေမႃးႁူႉပွင်ၸႂ် သွၼ်ႁဵၼ်းဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ လိၵ်ႈဢၢင်းၵိတ်း (Second Language L2) လႆႈလီလီၼႆယူႇ။

                        ၵေႃႉပဵၼ်ၽူဝ်မၼ်းၼၼ်ႉတေႉ ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉတီႈတၢင်းႁၼ်ထိုင်မႄးမၼ်းလၢတ်ႈ ၽူဝ်မၼ်းတေႉဝႃႈ ပိူင်ၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵၢၼ်သွၼ်မိူင်းဢမႄႇရိႇၵၼ်ႇၼႆႉ မၼ်းၶႅမ်ႉလီၼႃႇယဝ်ႉ သွၼ်ၵႂႃႇၸွမ်းပိူင်ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇဢဝ် သင်ၶဝ်မီးဢႃႇယု (3) ၶူပ်ႇမႃး မႃးၽၵ်ႇဝႆႉတီႈႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇသေ ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်းၵႂႃႇၸွမ်းၶၵ်ႉလႂ်ၶၵ်ႉၼၼ်ႉ တွၼ်ႈလႂ်တွၼ်ႈၼၼ်ႉလႄႈ ၸၼ်ႉလႂ်ၸၼ်ႉၼၼ်ႉ တေႃႇပေႃးထိုင်ၸၼ်ႉၸွမ်ၵေႃႈ ၶဝ်တိုၼ်းႁူႉမေႃပွင်ၸႂ်လၢတ်ႈလႆႈၽႃႇသႃႇ ၵႂၢမ်းဢၢင်းၵိတ်ႉလႆႈလႆႈလီယဝ်ႉ ဢမ်ႇတၢပ်ႇလူဝ်ႇႁူႉၵႂၢမ်းလၢတ်ႈပေႃႈမႄႈ လူတ်ႉလႅၼ်ႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈပေႃႈမႄႈသင် လူင်လၢင်တေႉတေႉၼႆယူႇ။

                        လိုၼ်းသုတ်း ၸဝ်ႈမီးပၺ်ႇၺႃႇတၢင်းသွင်ၵေႃႉၽူဝ်မႄး ဢမ်ႇယွမ်းႁပ်ႉၵၼ် ဢမ်ႇႁၼ်လီပၢႆးဝူၼ်ႉၵၼ်လႄႈ တွၼ်ႈတႃႇ တေဢဝ်ပႄႉပုၼ်ႈၵၼ်လႆႈၼၼ်ႉ တေလႆႈလူင်းႁဵတ်းႁႃၶေႃႈမုၼ်းလႄႈ မီးသၵ်ႇသႄႇတေႉတေႉဝႃႈဝႃႈယူႇ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၶဝ်တေလူင်းၵဵပ်းႁႃၶေႃႈမုၼ်း (Advance) လႆႈမႃးသၵ်ႉသႄႇလႆႈတဵမ်တဵမ်ထူၼ်ႈထူၼ်ႈၼၼ်ႉ  လႆႈၸႂ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်း ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶူၼ်ႉၶႂႃႉမႃးၶၢဝ်းတၢင်း (10)ပီႊပၢႆၵႂႃႇယူႇ  လုၵ်ႉဢဝ်တီႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းတၢင်းၸၼ်ႉ တႄႇၸၼ်ႉႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇထိုင် ယဝ်ႉၸၼ်ႉၵၢင်ၼၼ်ႉ ၶဝ်လႆႈပႂ်ႉတူၺ်း ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶူၼ်ႉၶႂႃႉမႃးတေႉတေႉလႄႈ ၸၢင်ႇလႆႈႁူႉၶေႃႈတွပ်ႈမၼ်းမႃး။

                        ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း (10)ပီႊပၢႆ တၢင်းသွင်ၵေႃႉၽူဝ်ႇမႄးလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ် ၶူၼ်ႉၶႂႃႉမႃးႁူမ်ႈတၢင်းမူတ်းမီးယူႇႁူင်းႁဵၼ်း လင်ပွင်း (200)ပၢႆသေ လိုၼ်းသုတ်းမႃး ပႆၢးဝူၼ်ႉၶေႃႈႁၼ်ထိုင်မႄးမၼ်းလၢတ်ႈၼၼ်ႉ ဢဝ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၵႂႃႇပႅတ်ႈလႄႈ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း (10)ပီႊပၢႆၼႆႉ ပၼ်တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇထိုင် ၸၼ်ႉ (3) သွၼ်ပၼ်သႂ်ႇပၼ်ပႃး ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈ (Mother Language L1)ၶဝ် ဢၼ်ၶဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ်တီႈႁိူၼ်းၼၼ်ႉၵူႈဝၼ်းဝၼ်း ႁႂ်ႈၶဝ်ႁူႉၸၵ်းတီႈပွင် ၼႂ်းၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၶဝ်ၼၼ်ႉလီလီယဝ်ႉ ထိုင်မႃးၸၼ်ႉ (4)မႃး ၸၢင်ႇဢဝ်ၽႃႇသႃႇဢၢင်းၵိတ်ႉ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသွင် (Second Language L2 ) ၶဝ်ႈမႃးၸွမ်း. ဝၢႆးလင် ႁဵတ်းၼၼ်သေ လိုၼ်းသုတ်းမႃး ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း (10)ပီႊပၢႆ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတီႈ ပၼ်သုၼ်ၶဝ်ႁဵၼ်းႁူႉ ႁူႉပွင်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈၶဝ်မႃးလႆႈလီလီၼၼ်ႉ ၵိုၵ်ႉၵၢင်ႉၶိုၼ်ႈမႃးသေ ၼမ်ႉၵတ်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပူၼ်ႉၵႂႃႇပႅတ်ႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ မိူင်းဢမႄႇရိႇၵၼ်ႇၵႂႃႇယူႇ။

                        လွၵ်းလၢႆးဢဝ်ၽႃႇသႃမႄႈ (MTB/MLE) သေသွၼ်ၼႆႉ မၼ်းၶႂ်ႈပဵၼ် တွၼ်ႈတႃႇထိင်းသိမ်းၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၊ ၾိင်ႈငႄႈၾိင်းထုင်းလႄႈ လိၵ်ႈလၢႆးႁဝ်း ယႃႇႁႂ်ႈမၼ်းႁၢႆၼၼ်ႉၵူၺ်း။ တွၼ်ႈတႃႇ ၽူႈၵွၼ်းႁူင်းႁဵၼ်း ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ် ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇႁဝ်းၶႃႈၶဝ်ၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီလဵပ်ႈႁဵၼ်း ႁဵၼ်းႁူႉဝႆႉပႃးလွင်ႈၼႆႉပႃးၵၼ်ယူႇ။

• လွၵ်းၽႅၼ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ (Language Progression Plan)

                        ပေႃးပဵၼ်ၽူႈၵွၼ်းႁူင်းႁဵၼ်း ၶူးပူင်သွၼ် ဢမ်ႇၼၼ် ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼႆၸိုင် တေလႆႈမီးလွၵ်းၽႅၼ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈႁင်းၽႂ်မၼ်းယူႇ ပေႃးဢမ်ႇမီးၼႆ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇယဝ်ႉၸၼ်ႉၵႂႃႇလၢႆလၢႆၵူၺ်းလႄႈ ၼမ်ႉၵတ်ႉတၢင်းၶႅၼ်လႄႇ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသွင် ထီႉသၢမ်ႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇၶိုၼ်ႈမႃး။

                        သင်ဝႃႈ ၼႂ်းၸုမ်းႁဝ်း တေဢွၼ်ၵၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း လွၵ်းလၢႆးဢဝ်ၽႃႇသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈ (MTB/MLE) သေသွၼ်ၼႆၸိုင် တေလႆႈမီးလွၵ်းၽႃႇသႃႇၵၢၼ်သွၼ်ပိုၼ်ႉတီႈ (Language Map) ဢွၼ်တၢင်းၵွၼ်ႇ လွၵ်းၽႃႇသႃႇၵၢၼ်သွၼ်ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼႆႉသမ်ႉ မၼ်းလမ်လွင်ႈ လွင်ႈယႂ်ႇတွၼ်ႈတႃႇ ႁဝ်းတေလႆႈႁူႉဝႃႈ ပိုၼ်ႉတီႈလႂ် ဝဵင်းလႂ် ဝၢၼ်ႈလႂ်မီး ၸၢဝ်းၶိူဝ်းသင်ယူႇသဝ်း ဝၢၼ်ႈလႂ်မီးၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼမ်လႄႈ တႆးၼမ် တေလႆႈႁူႉသေ မီးၼႂ်းလွၵ်းၽႅၼ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈႁဝ်း တႃႇသေႇယူႇ။ ပေႃးတေ ႁဵတ်းလႄႈ ၸႂ်ႉတိုဝ်း လွၵ်းလၢႆးၵၢၼ်သွၼ်ဢဝ်ၽႃႇသႃႇမႄႈပဵၼ်လၵ်း (MTB/MLE) သေသွၼ်ၼႆၸိုင် ၶေႃႈမုၼ်းၼႂ်းမိူင်းတႆးႁဝ်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈႁဝ်း တီႈႁူင်းႁဵၼ်းႁဝ်း ပၵ်းယူႇသဝ်းဝႆႉၼၼ်ႉ မီးၸၢဝ်းၶိူဝ်းသင်လၢႆလၢႆ ၶဝ်လၢတ်ႈၵႂၢမ်းသင်လၢႆလၢႆၼႆၵေႃႈ တေလႆႈမီးၶေႃႈမုၼ်းဝႆႉပႃးယူႇ။ ႁဝ်းသမ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းၸႂ်ႉတိုဝ်းလွၵ်းလၢႆး ဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈပဵၼ်လၵ်းသေသွၼ်ၼႆသေ သမ်ႉတေၵႂႃႇတဵၵ်ႉၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈပိူၼ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇပႆႇမႅၼ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။

• ၽႃႇသႃႇထီႉသွင်တေၶဝ်ႈမိူဝ်ႈလႂ် (Second Languages)

                        ၽူႈယႂ်ႇ ၊ ၽူႈၵွၼ်း ၊ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၼႂ်းပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ တေလႆႈဝၢင်းၽႅၼ်ယဝ်ႉၼႆႉ ဝႃႈသင်ထိုင်မႃးၸၼ်ႉလႂ် ၸၢင်ႇသႂ်ႇၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသွင် (L2) ထီႉသၢမ် (L3) ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ။ ပေႃးမႃးတူၺ်း ပၢႆးၿၺ်ႇၺႃႇ ၶွင်သီႇဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS - ED) ၼႆၸိုင် လွၵ်းၽႅၼ်ၽႃႇသႃၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၶဝ် ၵေႃႈလႆႈႁၼ်မီးဝႆႉလီလီယူႇ။

                        ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉၼိုင်ႈ (Mother Language L1) တေပဵၼ်လိၵ်ႈတႆး ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသွင် (Second Language L2) ပဵၼ်ဢၢင်းၵိတ်ႉ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသၢမ် (L3) သမ်ႉပဵၼ်ထႆးလႄႈ မၢၼ်ႈ ၸၼ်ႉလႂ်တေလႆႈၶဝ်ႈၽႃႇသႃႇသင်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လႆႈတမ်းဝၢင်းဝႆႉပႃးမိူၼ်ၵၼ်ယူႇ။ ၵမ်ႉၼမ် ဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈ (MTB/MLE) ပဵၼ်လၵ်းသေသွၼ်ၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈတေၸႂ်ႉဝႆႉမီးတေႃႇထိုင် ထီႉ (5) (L1,L2,L3,L4,L5 / Language 1, Language 2, ....,Language 5) ၸိူဝ်းၼႆႉၵူၺ်း သင်ဝႃႈထိုင် ထီႉ (6)မႃး (L6) မႃး.     ၵမ်ႉၼမ် ပိူၼ်ႈတေ ႁႂ်ႈလုၵ်ႈႁဵၼ်းလိူၵ်ႇဢဝ်သေၽႃႇသႃႇပဵၼ်လၵ်းယဝ်ႉသွၼ်သိုပ်ႇႁဵၼ်း။ 

                        မိူဝ်ႈၵေႃႉလဵၵ်ႉလဵၵ်ႉတေလႆႈ သွၼ်လိၵ်ႈတႆး ၊ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းတႆးၼမ်ၼမ် ယွၼ်ႉဝႃႈ ၽႃႇသႃမႄႈႁဝ်းပဵၼ် ၵႂၢမ်းတႆး သင်ထိုင်မႃးၸၼ်ႉၼိုင်ႈ ၽႃႇသႃႇဢၢင်းၵိတ်ႉၸၢင်ႇၶဝ်ႈ သင်ထိုင်ၸၼ်ႉသၢမ်မႃး လိၵ်ႈမၢၼ်ႈ လိၵ်ႈထႆးၸၢင်ႇၶဝ်ႈမႃးၸွမ်းၵၼ်။

• လွၵ်းၽႅၼ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၵူႈတီႈတီႈပိူၼ်ႈ (Language Progression Plan)

                        ပေႃးမႃးတူၺ်း လွၵ်းလၢႆးသွၼ်ပၼ်လိၵ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၸၼ်ႉလႂ်ၸၼ်ႉၼၼ်ႉမိူင်းလႂ်မိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းၵေႃႈဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ် မၼ်းဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးဝၢၼ်ႈမိူင်းလႂ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼၼ်ႉ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈ မၼ်းဢိင်ႇၼိူဝ် ႁူဝ်ၵူၼ်းၶူးသွၼ် ၼမ်ဢႄႇလႄႈ ၼမ်ႉၵတ်းၶူးသွၼ်မၼ်း ပႃးထႅင်ႈမိူၼ်ၵၼ်ယူႇ။

                        လွၵ်းၽႅၼ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈပိူၼ်ႈ (Language Progression Plan) တီႈၼႆႈ ၶႃႈတေယွၼ်းပိၼ်ႇဝႃႈ (Language Progression Plan) ၼႆႉ ၸႂ်ႉဝႃႈ လွၵ်းၽႅၼ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၼႆၵႂႃႇဝႆႉယူႇ  ယွၼ်ႉဝႃႈ မၢင်ၶေႃႈ မၢင်ႁူဝ်ၶေႃႈ ၵႂၢမ်းတႆးႁဝ်း တေဢမ်ႇပေႃးႁၼ်မီး ထႅင်ႈလွင်ႈၼိုင်ႈၵေႃႈ တူဝ်ၶႃႈ ဢမ်ႇမီးၵၢၼ်လူၼ်ႉလႅၼ်လိၵ်ႈတႆးလႄႈ ဝေႃႇႁႃရႃႉၵႂၢမ်းတႆးၵေႃႈပႃးယူႇ။ တီႈၼႆႈၶႃႈမႃးလၢတ်ႈၼႄဝႃႈ လွၵ်းၽႅၼ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၵူႈတီႈတီႈ တၢင်းမူတ်း ၸွမ်းၼင်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉဝႆႉ ၼၼ်ႉတေႉ တေမီးယူႇ (4)လွၵ်း ဢၼ်ဢဝ် လွၵ်းလၢႆးၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈပဵၼ်လၵ်းသေသွၼ် (MTB/MLE ) ၼႂ်း (4) Graph (4)ႁၢင်ႈၼႆႉပဵၼ် 

1. Simultaneous acquisition
2. Consecutive acquisition
3. Subtractive
4. BI/Trilingualism

• Simultaneous acquisition                        

                        {Simultaneous acquisition - All languages are taught right from the beginning. although may not have equal emphasis}. Simultaneous acquisition ၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇ မိူင်းၸိူဝ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇမိူင်းၾိလၢၼ်ႇ (Filand) ၶဝ် မိူင်းသထႄးတေႉၵေႃႈ တေဢမ်ႇပေႃးမီး လွင်ႈပၼ်ႁႃသင်တေႉတေႉ ပေႃးပဵၼ် တွၼ်ႈတႃႇမိူင်းၵွတ်းၽၢၼ်မိူင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼမ်တေႉ တေမီးပၼ်ႁႃၵၼ်တၢင်းၼမ်ဝႆႉယူႇ။ လွၵ်းလၢႆးဢဝ် Simultaneous acquisition ၼႆႉသေသွၼ်ၼႆႉ ၶူးသွၼ်မၼ်းတေလႆႈမီးၼမ်ႉၵတ်ႉ ၊ ၶူးသွၼ်ႁူင်းႁဵၼ်းမၼ်းၵေႃႈ တေလႆႈမီးၼမ် ၊ ငိုၼ်းလိူၼ်ၵႃႈၸႂ်ႉၸၢႆႇ ၶူးသွၼ်မၼ်းၵေႃႈ တေယဝ်ႉၼမ်ဝႆႉတေႉတေႉယူႇ။

                        လွၵ်းလၢႆးဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈလႄႈ လၢႆလၢႆမဵဝ်းၶဝ်ႈၸွမ်းၵၼ်မႃး တႄႇတီႈႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇ (KG) ထိုင်ၸၼ်ႉ (6) ၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇငၢႆႈ။ တေလႆႈၽိုၵ်းပၼ်ၶူးသွၼ်မၼ်းဝႆႉၵျၢမ်းၵျၢမ်ႈ ႁႂ်ႈၶဝ်ပေႃးပေႉလႆႈၼႂ်းၽႃႇသႃႇတူဝ်ၵဝ်ႇလႄႈ တေလႆႈမီး ၶူးသွၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတူဝ်ႈတၼ်းဝႆႉ ၵူႈၶၢဝ်းပႃးမိူၼ်ၵၼ်။ ပေႃးတူၺ်း လွၵ်းသွၼ် Simultaneous acquisition ၼႆႉတေႉ မၼ်းတေဢမ်ႇပေႃးငၢမ်ၵၼ်တၢင်း မိူင်းတႆးႁဝ်းလႄႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႇမိူင်းမၢၼ်ႈ တႄႇတီႈႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇ (KG) သေၶဝ်ႈ L1,L2,L3 မႃးၵမ်းလဵဝ်။

• Consecutive acquisition

                        {Consecutive acquisition - Second and third languages might be introduced in succession so that students are able to strengthen skills in their L1 before taking on L2 and L3}. လွၵ်းလၢႆးသွၼ်ဢဝ် Consecutive acquisition ၼႆႉသမ်ႉ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသွင်ၼႆႉ မၼ်းတေၶဝ်ႈမႃးၵမ်းလွႆးလွႆးၵူၺ်း ဢမ်ႇၵိုင်ႉၵၢင်ႉၶဝ်ႈမႃးၸွမ်းၵၼ် ၵမ်းလဵဝ် (3) ၽႃႇသႃႇ မိူၼ်ၼင်ႇ Simultaneous acquisition ၼၼ်ႉ။ ပေႃးမႃးတူၺ်း လုၵ်ႉဢဝ်တီႈၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇ (KG) ထိုင် ၸၼ်ႉ (7) ၼၼ်ႉ ၸၼ်ႉလႂ်ၸၼ်ႉၼၼ်ႉ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသွင် တေလႆႈၶဝ်ႈၶိင်ႇလႂ် ၶၢဝ်းလႂ်ၼႆ မီးဝႆႉပိူင်မၼ်းၵမ်းလဵဝ်။ ပေႃးမႃးတူၺ်း တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇၼႆႉ ဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈ ၽႃႇသႃႇၵူၼ်းၼႂ်းႁိူၼ်းပဵၼ်လၵ်းသေသွၼ် သင်ထိုင်မႃးၸၼ်ႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသွင် (L2) ၸၢင်ႇၶဝ်ႈမႃး။ ၵူၺ်းၽႃႇသႃႇမႄႈတေႉ ၸၼ်ႉမၼ်းသုင်ၶိုၼ်ႈမႃးၵႃႈႁိုဝ်ၵေႃႈ ၶိင်ႇသွၼ်မၼ်း လွၵ်းၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်း တေလူတ်းယွမ်း လူင်းၵႂႃႇၵမ်းဢိတ်းဢိတ်းဝႆႉယူႇ။

                        ၸွမ်းၼင်ႇ ယၢမ်ႈလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉဝႃႈ လွၵ်းလၢႆး Consecutive acquisition ၼႆႉသေသွၼ်ၼႆႉ တေမီးထႅင်ႈမိူၼ်ၼင်ႇ မိူင်းၾိလိပ်းပိၼ်းၶဝ်ၵေႃး ၸႂ်ႉတိုဝ်းလွၵ်းလၢႆးသွင် ထီႉသွင် Consecutive acquisition ၼႆႉ ၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ  ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ မိူင်းၾိလိပ်းပိၼ်းၼႆႉၵေႃႈ မီးၸၢဝ်းၶိူဝ်းလၢႆၸၢဝ်းၶိူဝ်း ယူႇႁူမ်ႈႁွမ်းၸွမ်းၵၼ် လႄႈ တွၼ်ႈတႃႇ တေႁဵၼ်းႁူႉဢဝ်လႆႈ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသွင်လႆႈလီၼၼ်ႉ တေလႆႈလူၼ်ႉလႅၼ်ၵႂၢမ်း လၢတ်ႈၽႃႇသႃႇမႄႈတူဝ်ၵဝ်ႇၵွၼ်ႇၼႆ ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၶဝ် ႁူႉပွင်ၸႂ်ဝႆႉလီငမ်းလႄႈ ၸၢင်ႇလႆႈၽွမ်ႉလႆႈၸႂ်ၵၼ်သေၸႂ်ႉတိုဝ်းၸွမ်း။

                        ပေႃးမႃးတူၺ်း ႁၢင်ႈထီႉသွင်ၼႆႉ ယုမ်ယမ်ဝႃႈ မၼ်းၵေႃႈတေငမ်ႈၵၼ်တၢင်း ငဝ်းလၢႆးၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၼႂ်းၸိုင်ႈတႆးႁဝ်းဝႆႉလၢႆလၢႆၸုမ်းယူႇ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇ KG1,KG2 ထိုင် ၸၼ်ႉၼိုင်ႈ ဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ၵႂၢမ်းတႆးပဵၼ်လၵ်းသေသွၼ် သင်ထိုင်မႃးၸၼ်ႉသွင် ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်း လၢတ်ႈထီႉသွင် (L2) ၸၢင်ႇၶဝ်ႈမႃး သင်ထိုင်မႃးၸၼ်ႉသၢမ်ယဝ်ႉ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသၢမ် (L3) ၸၢင်ႇၶဝ်ႈမႃး ႁဵတ်းၼႆၵေႃႈလီမိူၼ်ၵၼ်ယူႇ။

• Subtractive

                        {Subtractive - the learners' mother tongue is used for teaching only in pre primary or early primary grades but then move students into the official school language and out of their MT by mid-primary}. လွၵ်းလၢႆး Subtractive ၼႆႉတေႉ ၵမ်ႉၼမ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းလႂ်မိူင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၽွင်းလူင် ၽၢႆႇပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၶဝ် ၵေႃႉပဵၼ်ၵူၼ်းတမ်းဝၢင်းလူင်းမႃး ပိူင်မၼ်းၵမ်းသိုဝ်ႈလႄႈ တေလႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈၸွမ်း လွၵ်းလၢႆး Subtrative ၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈပႃးၽၢႆႇၶႂ်ႈဢဝ်ၵူၼ်းၶိူဝ်းပိူၼ်ႈယဵၼ်းပဵၼ်ၶိူဝ်းတူဝ်ၵဝ်ႇၼႆၵေႃႈဝႃႈလႆႈ ဢိတ်းဢိတ်းယူႇ ၼႆႉတေႉယူႇတီႈတၢင်းႁၼ်ထိုင်သုၼ်ႇတူဝ်ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈၵူၺ်း။ လွၵ်းလၢႆး Subtractive ၼႆႉသမ်ႉ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇမႃး တေႃႇထိုင်ၸၼ်ႉ (7) လႆႈၶဝ်ႈႁဵၼ်းသွၼ်ဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ (3) ၽႃႇသႃႇၵမ်းလဵဝ်သေသွၼ် ( L1,L2,L2) သင်ထိုင်မႃးၸၼ်ႉ (3) ဢမ်ႇၼၼ် ထိုင်မႃးၸၼ်ႉ(5) ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇလႆႈၺႃးဢဝ်ဢွၵ်ႇၵႂႃႇပႅတ်ႈယူႇ။

                        တူဝ်ယၢင်ႇမၼ်းၸွမ်းၼင်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉႁၼ်မႃး လွၵ်းလၢႆးၸႂ်ႉတိုဝ်း Subtractive ၼႆႉ တေပဵၼ်မိူင်းႁိမ်းႁွမ်းႁဝ်း မိူၼ်မိူင်းထႆးၼႆႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႇမိူင်းမၢၼ်ႈ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႂ်းမိူင်း ဢွၼ်ၵၼ်ပႆၢႈဢွၵ်ႇယၢၼ်မိူင်းသေ ၵႂႃႇယူႇမိူင်းထႆးၼမ်တေႉတေႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၵူၼ်းၶိူဝ်းမၢၼ်ႈ ၊ မွၼ်း ၊ ယၢင်း ၊ တႆး ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးမႃးတူၺ်း တီႈၶႃႈယၢမ်ႈလႆႈၵႂႃႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း တီႈႁူင်းႁဵၼ်းထႆးၸၼ်ႉၵၢင်လင်ၼိုင်ႈ တီးၵဵင်းမႆႈ လုၵ်ႉဢဝ်တီႈႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇထိုင် ၸၼ်ႉ (3) တေႉၶဝ်မီးသုၼ်ႇသွၼ် လၢတ်ႈၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းမႄႈ (Mother Language L1) ၶဝ်  ၵႂၢမ်းယၢင်းၼႆသေတႃႉၵေႃႈ သင်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼၼ်ႉထိုင်မႃး ၼႂ်းၸၼ်ႉ (4)ၼႆၸိုင် လိၵ်ႈယၢင်း ၵႂၢမ်းယၢင်းၼႆႉ  ဢဝ်ႁၢႆပႅတ်ႈသေ တေလႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသွင် (L2) ၵႂၢမ်းထႆးၼႆႉၼမ်လိူဝ်သေပိူၼ်ႈပႅတ်ႈဝႆႉယူႇ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသၢမ် ၵႂၢမ်းဢၢင်းၵိတ်းၵေႃႈ တေၸၢင်ႈလႆႈၶဝ်ႈမႃးလိူဝ်ၵဝ်ႇလႄႈ တေလႆႈႁဵၼ်းႁူႉဢဝ်ၽၢႆႇထႆးၼမ်လိူဝ်သေပိူၼ်ႈလႄႈ ၵႂၢမ်းဢၢင်းၵိတ်းဢိတ်းဢိတ်းၵႂႃႇယူႇ။

• BI/Trilingualism

                        {BI/Trilingualism - 2nd or 3rd language learned as a subject}. လွၵ်းလၢႆးၸႂ်ႉတိုဝ်း Bi/Trilingualism ၼႆႉတေႉ ၵမ်ႉပႃႇၼမ် ၶႂ်ႈဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇပဵၼ်လၵ်းလၵ်းသေ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈတၢင်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း (L2,L3) တေႉ မီးတေႉမီးယူႇ ၵူၺ်းဢမ်ႇတင်ႈၸႂ်တင်ႈၶေႃးသေ ႁဵတ်းတေႉတေႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢဝ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသွင် ထီႉသၢမ်ပဵၼ်ၵၢၼ်သွၼ် (Subject) လွင်ႈလဵဝ်ၵူၺ်း ဢမ်ႇလႆႈ ၸႂ်ႉဢဝ်ပဵၼ်လၵ်းထီႉသွင်ထီႉသၢမ်တေႉတေႉသေသွၼ်ပၼ် ႁႂ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇပေႃးမီးလွင်ႈ လူၼ်ႉလႅၼ်ႇလႄႈ လၢတ်ႈလႆႈၶႆႈၼႄလႆႈပႃး။

                        လွၵ်းလၢႆးၵၢၼ်သွၼ်ၽႅၼ်ၽႃႇသႃႇ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ထီႉ(4)ၼႆႉတေႉ ၸွမ်းၼင်ႇလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉ မၼ်းၶႂ်ႈငၢႆးငၢႆးမိူၼ်ၵၼ်တၢင်း လၢႆးသွၼ်မိူင်းမၢၼ်ႈဝႆႉယူႇ။ မိူဝ်ႈယူႇႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇသမ်ႉ ၸိူဝ်းႁဝ်းပဵၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸၢဝ်းၶိူဝ်း ပဵၼ်တႆး ၊ ၶၢင်ႇ ၊ မွၼ်း ၊ လႃးႁူ ၊ ဝႃႉ ၵူႈၶိူဝ်းၶိူဝ်း သင်ထိုင်ၵႂႃႇတီႈႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇ (KG) ယဝ်ႉၼႆၸိုင် ႁဝ်းၶႃႈၶဝ် ၵမ်ႉၼမ် လႆႈလၢတ်ႈၵပ်ႉသိုပ်ႇၵပ်းသၢၼ်ၵၼ်တၢင်း ၽႃႇသႃႇ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈပိူၼ်ႈ ၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈပဵၼ်လၵ်းသေသွၼ်လၢတ်ႈ ပေႃးပဵၼ်ၼၼ် တွၼ်ႈတႃႇတႆးႁဝ်း ဢဝ်ပဵၼ် ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသွင် (L2) ၵႂႃႇပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းမၢၼ်ႈတေႉ တေဢမ်ႇမီးပၼ်ႁႃၼႂ်းၽႃႇသႃႇၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵၢၼ်သွၼ်ၼႆသေတႃႉၵေႃႈ တွၼ်ႈတႃႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းတေႉ မီးလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလႄႈ မီးလွင်ႈၶဵင်ႇတႃႉတေႉတေႉ။

                        ပေႃးမႃးတူၺ်း ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈ (Mother Language L1) ႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းတႆး ၽိူဝ်ထိုင်ၵႂႃႇတီႈႁူင်းႁဵၼ်း သမ်ႉလႆႈၵႂႃႇ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈပဵၼ် ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်း လၢတ်ႈထီႉသွင် (L2) ႁဝ်း ပႅတ်ႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁူင်းႁဵၼ်းၽၢၵ်ႇၸၼ်ႉၼိုင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈ (Mother Language L1) ၶဝ် ၵမ်ႉဢမ်ႇပႆႇႁူႉပွင်လီလီသင်တေႉတေႉ သမ်ႉပေႃးလႆႈၵႂႃႇ ႁဵၼ်းလိၵ်ႈၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈထီႉသွင်ပႅတ်ႈၼႆ မၼ်းမီးလွင်ႈယၢပ်ႇႁႅင်းတေႉတေႉ.   ႁဵတ်းၼၼ်သေလိုၼ်းသုတ်း တေႃႇပေႃးယဝ်ႉ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသိပ်း ထိုင်လႆႈၸုမ်မႃး တေႃႇပေႃးယဝ်ႉၸၼ်ႉၸွမ်မႃး ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ထီႉသွင်ၶွင် တွၼ်ႈတႃႇမၢၼ်ႈ ဢၢင်းၵိတ်း (L2, English) ၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇပေႉ ယွၼ်ႉဝႃႈႁဝ်းဢမ်ႇပႆႇလူၼ်ႉလႅၼ်မႃးၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈမႄႈတူဝ်ၵဝ်ႇလီလီလႄႈ မၼ်းၵေႃႈယၢပ်ႇတွၼ်ႈတႃႇႁဝ်း ၽႃႇသႃႇထီႉသွင် (L2) ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၽၢႆႇမၢၼ်ႈၵေႃႈႁဝ်းဢဝ်ဢမ်ႇပေႉ မေႃၼိုင်ႈမဵဝ်းၼိုင်ႈဢိတ်းႁဵတ်းၼၼ်ၵႂႃႇသေ ၸူပ်းယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ်းမႃး။ ယုမ်ႇယမ်ႈဝႃႈ ၸိူဝ်းဢၼ်ယဝ်ႉႁူင်းႁဵၼ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈမၢၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉၵမ်ႉၼမ် တႄႇၸၼ်ႉၼိုင်ႈထိုင်ၸၼ်ႉသိပ်း တေႃႇပေႃးယဝ်ႉၸၼ်ႉၸွမ် ၽႃႇသႃႇဢၢင်းၵိတ်းၼႆႉ ပႃးၵူႈၸၼ်ႉၸၼ်ႉယဝ်ႉ ၵူၺ်းဢမ်ႇတေႃႇသူႈမီးၽႂ်မေႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်းဢၢင်းၵိတ်းလႄႈ လူၼ်ႉလႅၼ် လိူဝ်သေ ပေႃးဢမ်ႇဢဝ်ၶၢဝ်းယၢမ်းလိူဝ်လိူဝ်သေ သွၼ်ဢဝ်တၢင်းၼွၵ်ႈၶိုၼ်းထႅင်ႈ ပႃးတၢင်းတူဝ်ၶႃႈၶဝ်ၵေႃႉၼိုင်ႈယူႇ။
                        လွၵ်းလၢႆးသွၼ်ၽႅၼ်ၵၢၼ်ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ (Language Progression Plan) ၼႆႉ  သင်ဝႃႈ ၽူႈမီးပၺ်ႇၺႃႇၸုမ်းတႆးႁဝ်း ဢမ်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ၸုမ်းလႂ်ၵေႃႈလီ ဝူၼ်ႉဝႆႉဝႃႈ တေၸႂ်ႉတိုဝ်းလွၵ်းလၢႆး MTB/MLE ဢမ်ႇၼၼ် ယိူင်းဢၢၼ်းဝႆႉ တႃႇတေတႅမ်ႈပပ်ႉၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵၢၼ်သွၼ်မႂ်ႇၼႆၸိုင်ႈ ၸွင်ႇမၼ်းသမ်ႉတေမႃးငၢမ် တၢင်းႁဝ်းႁႃႉ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၸွင်ႇမၼ်းတေမႅၼ်ႈၸွမ်းၼင်ႇလွၵ်းလၢႆးပိူင်တမ်းဝႆႉ MTB/MLE ယူႇႁႃႉၼႆသေ ႁႂ်ႈ ဢဝ်ပဵၼ်ပိုၼ်ႉႁူႉလႄႈ ၶေႃႈမုၼ်း တွၼ်ႈတႃႇ ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇႁဝ်းၶႃႈၵႂႃႇယူႇ။

                        ယၢမ်းလဵဝ် ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇၵူႈတီႈတီႈ ပိူၼ်ႈဢွၼ်ၵၼ်ဝူၼ်ႉလႄႈ ၼပ်ႉသွၼ်ႇ သူၼ်ၸႂ်မႃး လွၵ်းလၢႆးၵၢၼ်ႁဵၼ်းၵၢၼ်သွၼ်  MTB/MLE ၼႆႉမႃးၼမ်တေႉတေႉဝႆႉယူႇ။ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ယွင်ႇၸွမ်း မိူင်းဝၼ်းတူၵ်း ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ၵႃႈၸွမ်းလင်ပိူၼ် ၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ တႆးႁဝ်း တွၼ်ႈတႃႇတေၶိုတ်း ၸၼ်ႉ ၸွမ်းပၢၼ်ပိူၼ်ႈလႆႈၼၼ်ႉ ၵႃႈလႆႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း လၢႆလၢႆၽၢႆႇလၢႆလၢႆတၢင်းသေ ႁဵတ်းသၢင်ႈၵႂႃႇယူႇ။ ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ်ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ၶူးသွၼ် ၽူႈၵွၼ်းႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉ တေလႆႈမီးၵၢၼ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းၵူႈၶၢဝ်းယၢမ်းလႄႈ မီးၵၢၼ်ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇ ႁဵၼ်းႁူႉလွင်ႈ လွၵ်းလၢႆးသွၼ်ပၼ် ပူၵ်းပွင်ပၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼေႃႇတႅၼ်းၶိူဝ်းႁဝ်းၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်းဝႆႉပႃးၽွင်ႈယူႇ။

                    

• သႅင်သိုၵ်း
• www.saisengserk.com

Share: