ေပႃးမႃးလၢတ်ႈ ၶိူဝ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်မိူဝ်ႈလ်ႂေၵႃႈ မၼ်းလီၸဵပ်းၸ်ႂ ႁႅင်းမႃးၵမ်းလဵဝ် ၵွပ်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်တႆးဢမ်ႇၽွမ်ႉၵၼ် ၵွပ်ႈ ပဵၼ်ၵဝ်ပဵၼ်မ်ႂး ၵွပ်ႈၶ်ႂႈၸူးငၢႆႈလိူဝ်ေသ လွင်ႈယၢပ်ႇႄလႈ ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ႁဝ်း ၸင်ႇတူၵ်းလွၵ်းပဵၼ်ၶီႈၶႃႈ မၢၼ်ႈယူႇ။ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် 1947 ၼႆႉမၼ်း ပဵၼ်လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ပွၵ်ႈၵမ်းသွင် ၊ မိူဝ်ႈပွၵ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈၼၼ်ႉေၵႃႈၸဝ်ႈ ၾႃႉတႆး ၶျၢင်း ၊ ၶၢင်ႇ ၶဝ်လႆႈႁူပ်ႉထူပ်းၵၼ် မိူဝ်ႈပီ 1946 ၼၼ်ႉပွၵ်ႈၼိုင်ႈ ယဝ်ႉ။
ေပႃးေတမႃးလၢတ်ႈၶိူဝ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼႆ ၶႃႈႁဝ်းၶ်ႂႈၶိုၼ်း တူၵ်ႇလၢတ်ႈၶိုၼ်းလွင်ႈပိုၼ်းဝၼ်းလင်ပႃးၵမ်ႈၽွင်ႈယူႇ မိူဝ်ႈႁူဝ်ပၢင် (19) ၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈလႆႈထုၵ်ႇတင်းၶုၼ်ေႁႃၶမ်းမၢၼ်ႈ ပၢၼ်မၼ်းတေလး လႆႈၶီႇ ၼဵၵ်းတဵင်းတဵင်တီႈၼိူဝ် မိူင်းတႆးၵဝ်ႈႁႆးေႁႃေသ ၶုၼ်သၢင်ႇႁၢႆႉ ၶုၼ်သၢင်ႇ တူၼ်ႈႁူင်း ( ၶုၼ်ဢိူင်ႇတင်းငဝ်ႈၸိုင်ႈ မိူင်းသႅၼ်ဝီ ) ၸင်ႇဢွၼ်ဢဝ်ၵူၼ်းမိူင်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ လူၺ်ႈလွၵ်းလၢႆး ဢၼ်ႇယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇေသယဝ်ႉ ၸင်ႇလႆႈဢဝ်မိူင်းတႆးၵဝ်ႈႁႆးေႁႃလွတ်ႈလႅဝ်း ဢွၵ်ႇပူၼ်ႉလွတ်ႈဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ဢႃႇၼႃႇၶုၼ်ေႁႃၶမ်းမၢၼ်ႈ ပၢၼ်မၼ်းတေလး (ဢၼ်ပဵၼ်ဝဵင်းယတၼႃႇပုင်ႇ) မိူဝ်ႈပီ (1881)ၼီႈ ယူႇပဵၼ် မိူင်းလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းေၶႃမႃး ေတႃႇထိုင်ပၢၼ်ၶုၼ်ဢင်းၵိတ်ႉ ဢၼ်မႃးယိုတ်းဢဝ်မိူင်းတႆး မိူဝ်ႈပီ (1887) ၼၼ်ႉယူႇ။
ထိုင်မႃးပီ 1890 ၶုၼ်ဢင်းၵိတ်ႉ ၸႅၵ်ႇမိူင်းတႆးၵဝ်ႈႁႆးေႁႃ ပဵၼ်ၵႂႃႇ (33) မိူင်းေသ ၽွင်းငမ်း ၸွမ်းမၢႆမီႈ (10) ေၶႃႈ မႃးၼ်ႂးပီ 1897 ၶုၼ်ဢင်းၵိတ်ႉ ဢဝ်မိူင်းတႆး (33) မိူင်းၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈပႃးၸွမ်းၼ်ႂး ၸိုင်ႈေၸႈမိူင်းမၢၼ်ႈ ပမႃႇပျီႇႄၼႇၼႆယဝ်ႉ။ သမ်ႉဢဝ်ၵႂႃႇဝႆႉပႃႈတ်ႂႈၵၢၼ်ၽွင်းငမ်း ၸိုင်ႈမိူင်းဢိၼ်းတီးယိူဝ်း ၼၼ်ႉထႅင်ႈ ၊ ဝၢႆးေသၼၼ်ႉ ၵွပ်ႈၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းတႆး ဢွၼ်ၵၼ်သၢၼ်ၶတ်းႄလႈ ထိုင်မႃးပီ (1937) ၸင်ႇ ဢဝ်မိူင်းတႆး (33) မိူင်း ဢွၵ်ႇၼ်ႂးေၸႈမိူင်းမၢၼ်ႈေသ မႃးဝႆႉ တ်ႂႈဢၢမ်းၼၢတ်ႈ ၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇၶုၼ်ဢင်းၵိတ်ႉ ၵမ်းသိုပ်ႇယူႇ။
ထိုင်မႃး 1947 လိူၼ်ေၽႇေၽႃႇဝႃႇရီႇ ဝၼ်းထီႉ 8 ဝၼ်း၊ ၶၢဝ်းယၢမ်း 06:30 တဵမ်တဵမ်ၼၼ်ႉ ပူဝ်ႇၶျႃၵ်ႉဢွင်ႇသၢၼ်း ႁွတ်ႈထိုင်တီႈပၢင်လူင်ေသ ႁူပ်ႉထူပ်းၸဝ်ႈၾႃႉ ႁူမ်ႈၽူႈတၢင်တူဝ် ၶၢင်၊ ၶျၢင်း၊ ဢဝ် ၶုၼ်ဢင်းၵိတ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ်ၽူႈတၢင်တူဝ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းဢင်းၵိတ်ႉ မိတ်ႉသ်တိူဝ်ႇပွတ်ႉထွမ်း AG.Bottomiey တင်း ၸဝ်ႈသိုၵ်း ရီးသ်ဝိလ်းလိယမ်း Ltco.D.R. Ress.Williams.mp ႁဵတ်းပဵၼ်သၢၵ်ႈေသႇ လၵ်းထၢၼ်ေသႇယဝ်ႉ လႆႈတူၵ်းလူင်းႁူမ်ႈၵၼ်ေသ ေၵႃႇတင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႄလႈ လူင်းလၢႆးမိုဝ်းႁူမ်ႈၵၼ် (9) ေၶႃ ၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉမႃး လႆႈႁူႉၸၵ်းၵၼ်ဝႃႈ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် Written Agreement ဢၼ်ၶၢမ်ႇပိုၼ်ႉ ၼိူဝ် ၼမ်ႉၸ်ႂၽွမ်ႉႁူမ်ႈ Un - Written Agreement (4) ႁူဝ်ေၶႃႈ။
ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ေပႃးမႃးထၢမ်ႇလုၵ်ႈဢွၼ်ၵူၼ်းၼုမ်ႇတႆးႁဝ်းဝႃႈ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် မီလၢႆေၶႃ ၼႆ လႆႈဝႃႈ ၵူၼ်းႁူႉမၼ်းေတႉေတႉသမ်ႉႄဢႇ ယဝ်ႉဢၼ်လႆႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်မီးလၢႆႁူဝ်ေၶႃႈ ၊ ဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈ တႅမ်ႈၼ်ႂးေၶႃလႆႈၸ်ႂလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ေသ တူၵ်းလူင်းၵၼ်ဝႃႈေတတႅမ်ႈၼ်ႂးပၵ်းပိူင်လၵ်းမိူင်းဢမ်ႇၼၼ် မၢႆမီၸိုင်ႈမိူင်း မီးလၢႆႁူဝ်ေၶႃၼႆ ဢၼ်ႁူႉတႅၵ်ႈတႅၵ်ႇလႅင်းလႅင်းမၼ်းေၵႃႈေဢႇ။ ေပႃးမႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်လႆႈၸ်ႂၵၼ်တႅမ်ႈၽႃႇသ လိၵ်ႈမၢၼ်ႈႄလႈ လိၵ်ႈဢင်းၵိတ်ႉၵူၺ်း ဢမ်ႇ လႆႈႁၼ်တႅမ်ႈပႃးလိၵ်ႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းသင်၊ ၼ်ႂးေၶႃလႆႈၸ်ႂၵၼ်ၼၼ်ႉေၵႃ ဢွၼ်ၵၼ်လႆႈၸ်ႂဝႃႈ လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင် လူင်ၼႆႉ ေတၸ်ႂႉ ၽႃႇသလိၵ်ႈဢင်းၵိတ်ႉႄလႈ လိၵ်ႈမၢၼ်ႈၵူၺ်းၼႆဝႆႉပႃးယူႇ။ ၵွပ်ႈဢွၼ်ၵၼ်လႆႈၸ်ႂၵၼ်ဝႃႈ ၸ်ႂႉၼ်ႂးေၶႃႈလႆႈၸ်ႂလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ၼႆႉ ေတၸ်ႂႉတိုဝ်ႉလိၵ်ႈမၢၼ်ႈႄလႈ လိၵ်ႈဢင်းၵိတ်ႉၵူၺ်းႄလႈ ေပႃႈႄမႈၵူၼ်းမိူင်း ၸဝ်ႈႁၢႆႈၸဝ်ႈၼႃးႁဝ်းၶဝ် ၵွပ်ႈ ဢမ်ႇမီးတိုဝ်ႉတၢင်းလႆႈၶိုၼ်ႈႁဵၼ်ႁူႉသင်လႆႈႄလႈ ဢဝ် ၵူၼ်းမိူင်းၸိုင်ႈတႆးႁဝ်းပဵၼ်ၵူၼ်းငိူဝ်ႈ ၵူၼ်းဢမ်ႇႁူႉ ပိုၼ်း ၵူၼ်းဢမ်ႇႁူႉေၶႃလႆႈၸ်ႂသင်ၼၼ်ႉဝႆႉယူႇ။
လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ (9) ေၶႃႈ
ေၶႃႈမုၼ်း - ႄမႈၶူးၶိူဝ်းသႅၼ်
ၼ်ႂး (9) ေၶႃႈၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ် ၸုမ်းၸဝ်ႈဢႃႇၼႃႇ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ႁဵတ်းၸွမ်းေသႁူဝ်ေၶႃႈ။ ၵွပ်ႈ တႆးၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းသိုဝ်ႈယူဝ်းၼႃႇပူၼ်ႉတီႈႄလႈ ၸင်ႇလႆႈထုၵ်ႇမၢၼ်ႈဢဝ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁဝ်းၵႂႃႇပႅတ်ႈလၢႆလၢႆယဝ်ႉ ႁိုဝ်။ ၶ်ႂႈႁ်ႂႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵူၼ်းၼုမ်ႇႁဝ်းၶဝ် လူဢၢၼ်ႇလဵပ်ႈႁဵၼ်း ပုိၼ်းတူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ၼမ်ၼမ် ယႃႇေပၶၢၼ်ႉ လူဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈေသၵမ်း ဝၼ်းၼိုင်ႈဢမ်ႇဝၼ်းၼိုင်ႈ မၼ်းေတမီးၽွၼ်းလီတွၼ်ႈတႃႇ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇမႃးယူႇ သင်ႁဝ်းၵႆႉလူဢၢၼ်ႇလိၵ်ၼမ်။
- ၼမ်ႉၸ်ႂပၢင်လူင် ( Panglong Spirit )
ေၶႃႈမုၼ်း _ ႄမႈၶူးၶိူဝ်းသႅၼ်
လွင်ႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၼ်ႂးမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ႇ မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆၼႆႉ မၼ်းဢမ်ႇလႆႈပႃးၼ်ႂး လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင် လူင် မၼ်းယူႇပႃးၸွမ်းၼ်ႂး ၼမ်ႉၸ်ႂပၢင်လူင်ၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ၵွပ်ႈၼႆ သင်ၵူၼ်းလဵၼ်ႈၵၢၼ်မိူင်းၶဝ် ဢွၼ် ၵၼ်လၢတ်ႈဝႃႈ ၼမ်ႉၸ်ႂပၢင်လူင်ၼႆၸိုင်ႈ မၼ်းၶ်ႂႈမၢႆထိုင်သင် ႄတႉႄတႉ ၼႆၼႆႉ ယုမ်ႇယၢမ်ႈဝႃႈ ၽူႈလူ လိၵ်ႈဢၢၼ်ႇလိၵ်ႈႁဝ်းၶဝ် ေတဢွၼ်ၵၼ်ႁူႉပွင်ၸ်ႂလီယူႇ။ မ်ႂႇသုင်ၶႃႈ ......
- သႅင်သိုၵ်း
- www.saisengserk.com
